Üsküdar Üniversitesi tarafından merhum Prof. Dr. Ersin Nazif Gürdoğan anısına "İsraftan Verimliliğe" temasıyla düzenlenen sempozyumda, finansal uyuşmazlıkların sadece bireysel değil toplumsal ölçekte de önemli bir kaynak israfına neden olduğu vurgulandı.
Sağlık Bilimleri Fakültesi, Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA), İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi ve İskenderun Teknik Üniversitesi gibi kurumların desteklediği etkinlik, Ümraniye NP Sağlık Yerleşkesi İbni Sina Oditoryumu’nda gerçekleştirildi. Burada "Finansal Anlaşmazlıkların Çözümünde Uzlaştırma Endeksi: İsraftan Verimliliğe Yenilikçi Bir Yaklaşım" başlıklı sunum yapıldı.
İskenderun Teknik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Duruel, Prof. Dr. Nazif Çalış ve Öğr. Gör. Durmuş Baysal’ın yürüttüğü çalışma kapsamında, israfın yalnızca gereksiz harcama değil, disiplinli kaynak kullanımından sapma olarak ele alınması gerektiği belirtildi. Modern toplumlarda kaynakların verimsiz kullanımı toplumsal refahı azaltan maliyetler doğuruyor.
Borçlu ve alacaklı arasındaki uyuşmazlıkların dava masrafları, icra giderleri gibi doğrudan maliyetlerin yanı sıra itibar kaybı, ticari aksaklıklar ve sosyal gerilimler gibi dolaylı maliyetlere de yol açtığı ifade edildi. Bu nedenle uyuşmazlıkların hızlı ve adil çözümünün kamu kaynaklarının daha verimli alanlara yönlendirilmesini sağlayacağına dikkat çekildi.
Sunumda, Anadolu’nun kadim helalleşme kültüründen esinlenerek finansal bir gösterge oluşturulması önerildi. Önerilen Helalleşme (Uzlaştırma) Endeksi, tarafların parasal değerlerin zaman içindeki reel değişimini daha adil değerlendirmesine olanak tanıyacak.
Endeksin sadece enflasyona değil; altın fiyatları, reel efektif döviz kuru, deflatör, TÜFE, asgari ücret, konut fiyat endeksi ve Brent petrol fiyatı gibi çoklu göstergelere dayanması gerektiği vurgulandı. Böylece gecikme bedellerinin yetersiz kaldığı durumlarda daha hakkaniyetli bir alternatif sunulacak.
Anadolu’nun helalleşme kültürünün günümüz finansal göstergelerine uyarlanmasıyla oluşturulacak bu endeks, tarafların uyuşmazlığa konu parasal değerlerin reel değişimini şeffaf ve adil biçimde değerlendirmesine imkan sağlayacak.
Hukuki açıdan da önem taşıyan öneri, Anayasa Mahkemesi’nin 8 Temmuz 2025 tarihli kararına atıfta bulunuyor. Mahkeme, yüksek enflasyonun alacakların reel değerini erittiğini tespit ederek TBMM’ye altı ay içinde reel değer koruyucu yasal düzenleme yapma zorunluluğu getirmişti. Uzlaştırma Endeksi, bu yasal ihtiyaca ekonomik ve toplumsal açıdan yenilikçi bir çözüm sunabilir.
Önerilen modelin mevcut arabuluculuk sistemiyle entegrasyonu sayesinde verimlilik artacak. Arabuluculuk, helalleşme kültürünün kurumsallaşmış hali olarak tanımlanırken, Uzlaştırma Endeksi arabuluculuk sürecine teknik ve nesnel altyapı sağlayacak. Bu sayede adalet algısı güçlenecek, toplumsal güven artacak ve sosyal riskler azalacak.
Sonuç olarak, helalleşme kültürü ile modern arabuluculuk uygulamalarını birleştiren Uzlaştırma Endeksi, finansal uyuşmazlıkların çözümünde hem ekonomik hem de toplumsal israfı azaltan önemli bir araç olacak. Bu yaklaşımın uygulaması www.helallesmeendeksi.com adresinden erişime açıldı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
