Dünya Sağlık Örgütü (WHO), infertilite tedavisinde dünya çapında ilk kez kapsamlı bir yol haritası sunan "İnfertilitenin Önlenmesi, Tanısı ve Tedavisi Rehberi"ni yayımladı. Rehberin hazırlanma sürecinde Türkiye’yi Acıbadem Maslak Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Tansu Küçük temsil etti. Farklı ülkelerden 30 uzmanın beş yıl boyunca yoğun çalışmalarıyla oluşturulan rehber, infertilite alanında bilimsel bir başvuru kaynağı olarak öne çıkıyor.
İnfertilite, yani istenmesine rağmen çocuk sahibi olunamaması, günümüzde üreme çağındaki her altı kişiden birini etkileyen yaygın fakat çoğunlukla görünmez bir sağlık sorunu olarak kabul ediliyor. WHO, infertilitenin sadece bireysel bir sorun olmadığını, milyonlarca insanı etkileyen ciddi bir halk sağlığı meselesi olduğunu vurguluyor. Bu anlayışla hazırlanan rehber, infertilite tanı ve tedavisinde standartları yeniden tanımlıyor.
Rehber, bilimsel kanıtlar doğrultusunda gereksiz testlerin azaltılması, çiftlerin psikososyal destek ihtiyaçlarının göz ardı edilmemesi ve bilimsel temeli olmayan "mucize" tedavi yöntemlerinden kaçınılması gerektiğini özellikle vurguluyor. Prof. Dr. Küçük, bu konularda aktif rol aldı ve rehberin tanıtımı, dünya genelinde düzenlenen geniş katılımlı bir webinarla yapıldı. Toplantıda, ülkelerin erişilebilir, maliyet-etkin ve hasta odaklı infertilite politikaları geliştirmesi çağrısı yapıldı.
İnfertilite tedavisinde en tartışmalı konulardan biri olan açıklanamayan infertiliteye de rehberde yer verildi. Prof. Dr. Küçük, bu durumda bilimsel kanıtı olmayan "mucize tedavi" yaklaşımlarının çiftlere zaman ve maddi kayıp yaşattığını belirtti. "Açıklanamayan infertilitede ilk yaklaşım genellikle 'bekle-gör' yöntemidir. Bu süreç, çiftleri gereksiz ve deneysel uygulamalara yönlendirmek için boşluk değil, doğru yönetilmesi gereken bir dönemdir" dedi. Ayrıca, sigaranın bırakılması, kilo kontrolü, düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenmenin tedavinin ayrılmaz parçaları olduğunu vurguladı.
WHO rehberi, infertilite hizmetlerinin ayrıcalık değil temel bir sağlık hakkı olarak görülmesi gerektiğini savunuyor. Çiftlere yaş, kilo, sigara kullanımı ve yaşam alışkanlıkları gibi risk faktörleri hakkında açık ve düşük maliyetli bilgilendirme yapılması, tanının en basit ve ulaşılabilir yöntemlerle konulması, tedavi başarı oranları, riskler ve maliyetlerin şeffaf şekilde paylaşılması rehberin temel ilkeleri arasında yer alıyor. Prof. Dr. Küçük, rehberin ülkelerin üreme sağlığı programlarına infertilite hizmetlerini entegre ederek erişilebilirliği artırması ve veri temelli politikalar geliştirmesi gerektiğine işaret etti. Bu sayede hizmet kalitesinin standartlaşması ve çiftlerin daha eşit sağlık hizmetine ulaşması mümkün olacak.
İnfertilitenin birçok ülkede, Türkiye’de dahi tam olarak bir "hastalık" olarak tanımlanmadığını belirten Prof. Dr. Küçük, bu nedenle milyonlarca kişinin gerekli tedavilere erişemediğini söyledi. Özel sağlık sigortalarının çoğunda infertilite tedavilerinin yer almadığını, devlet geri ödeme sistemlerinde ise sınırlı destek sağlandığını ifade etti. Bu durum, maddi imkanı olmayan çiftler için tedaviye ulaşımı zorlaştırıyor ve psikolojik ile sosyal sorunlara yol açıyor. Prof. Dr. Küçük, infertilite yaşayan kadınların yüzde 36’sının partner şiddetine maruz kaldığını, kaygı, depresyon ve ilişki sorunlarının ise sık görüldüğünü belirtti. Ayrıca rehberde, infertilitenin hem kadın hem erkek kaynaklı olabileceği, ancak kadınların haksız yere suçlandığı ve erkek faktörünün sıklıkla göz ardı edildiği de vurgulanıyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı